W dolinie Osławy. Część trzecia.

   Zapraszamy dziś do nieodległych od Szczawnego i Kulasznego wsi Rzepedź i Turzańsk. Wszystkie wymienione miejscowości leżą w dolinie rzek Osławy i Osławicy. Wszystkie też powstały w dobrach królewskich w XVI wieku. Rzepedź lokowano nad potokiem Rzepedka w 1526 roku, a Turzańsk – nad Osławką w 1514 roku.

   Rzepedź charakteryzuje się tym, że składa się z dwóch części: starej – nad potokiem Rzepedka, i nowej – osiedla pracowników nieistniejącego dziś Zakładu Przemysłu Drzewnego, położonego u zbiegu Osławy i Osławicy.

    Warto wiedzieć, że w Rzepedzi w latach dwudziestych i trzydziestych XIX wieku gospodarował  pisarz i poeta – Jan Kanty Podolecki. Był nie tylko administratorem folwarku. Wiele czasu poświęcał działalności społecznej, był działaczem demokratycznym i spiskowcem. Badał kulturę miejscowych górali, był pionierem górskiej turystyki. Do najznamienitszych jego dzieł, spośród tych zachowanych, zalicza się powieść wierszem „Hnatowe Berdo”.

   Do Rzepedzi i Turzańska warto wybrać się by zwiedzić unikalne zabytki drewnianego budownictwa – cerkwie. Cerkiew w Rzepedzi pw. św. Mikołaja Cudotwórcy jest dziś świątynią greckokatolicką. Została zbudowana w 1824 roku. Zaś cerkiew w Turzańsku pw. św. Michała Archanioła zbudowana w latach 1801-1803, to świątynia prawosławna. To zabytek na skalę światową, wpisany w 2013 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

   Obie reprezentują typ wschodniołemkowski, ale każda ma też swoje odrębności. Stanisław Kryciński w książce „Bieszczady. Od Komańczy do Wołosatego” – do nabycia w naszym sklepie stacjonarnym – pisze:

„ W Turzańsku jednokalenicowy dach wieńczą trzy okazałe barokowe hełmy. Dwa mniejsze zdobią dzwonowate dachy bocznych kaplic. Analogiczny hełm znajduję się na wolno stojącej wieży będącej najwyższą drewnianą cerkiewną dzwonnicą w Polsce. Podobny dach nakrywa cerkiew w Komańczy, z tym że nad nawą jest on wyższy i łamany. Dolna część jest sześciopołaciowa, a górna ośmiopołaciowa i ma formę spłaszczonego dzwonu. Trzy osobne, wielopołaciowe i łamane dachy nakrywają cerkiew w Rzepedzi. Tu i w Komańczy również wieże-dzwonnice odsunięto od cerwi. Wszystkie trzy cerkwie miały polichromie figuralne zdobiące wnętrza i niemal kompletne ikonostasy”.

   Zapraszamy zatem w dolinę Osławy na wycieczkę śladami jej dawnych mieszkańców – Łemków.